Göz sulanması
Gözyaşının normal üretilmesi ve göz yüzeyinden normal şekilde atılması net görme açısından oldukça önemlidir.
Gözyaşının drenajındaki anormallikler kişinin görmesini ve günlük sosyal hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. Gözyaşının aşırı üretimi veya gözyaşının göz yüzeyinden uzaklaştırılamaması göz sulanmasına sebebiyet verir. Gözyaşının aşırı üretilmesi sıklıkla göz ve kapak enfeksiyonları sonucu olurken, daha az sıklıkla kapak şekil bozuklukları ve kornea hastalıkları ile ilişkilidir. Bunun yanında normal miktarda üretilen gözyaşının drenaj yollarından atılamaması doğumsal veya daha sonradan oluşan gözyaşı kanal tıkanıklıkları sonucu izlenir. Göz yaşarması ile başvuran hastalarda hastanın yaşı, şikayetleri, bulguların başlangıç tarihi, ek sistemik hastalık mevcudiyeti doğrultusunda tam bir göz muayenesi yanında, gözyaşı yolları ve burun içi değerlendirmesi gereklidir.
Göz yaşarması ve tedavisi
1. Göz sulanması görmemi olumsuz etkiler mi?
Görme hissi ışık uyaranların retina tarafından algılanması ile başlar. Bunun için sağlıklı görsel uyarının retinaya kadar göz içi yapılardan retina tabakasına sağlıklı bir şekilde ulaşması gereklidir. Göze gelen ışık huzmesi ise gözde ilk önce gözyaşı tabakasına düşer. Bundan dolayı göz yüzeyinde gözyaşının az veya çok olması ışığın uygun bir şekilde kırılmasını engelleyerek görme kaybına sebebiyet verir.
2. Zaman zaman gözlerimde aşırı sulanma oluyor ancak bu devamlı görülmüyor. Bunun sebebi enfeksiyon veya gözyaşı kanal tıkanıklığı mıdır?
Kişilerin göz yüzeyi çevresel etkenlere uyum gösterecek şekilde ortam nem veya kuruluğu doğrultusunda gözyaşı üretimini ayarlamaktadır. Göz yüzeyinde oluşan ani kuruluklar refleks olarak ani göz yaşarmasına sebebiyet verir. Örneğin aşırı soğuk veya rüzgarlı havalarda kişilerin gözü, gözyaşının refleks salgısının artmasından dolayı sulanır. Bunu yanı sıra göze gelen yabancı cisimler, örneğin tozlu havalarda yine gözyaşı artarak göz yüzeyini temizlemeye çalışır. Bu tabloların geçici olması en önemli özelliğidir. Devamlılık arz eden tablolar dışında önemli değildir.
3. Göz sulanmasının tedavisi nasıldır?
Göz sulanmasının çeşitli sebepleri vardır. Yapılan muayene ile sulanmasının gözyaşı üretim fazlalığından mı yoksa normal üretilen gözyaşının atılım bozukluğundan mı kaynaklandığı ortaya çıkartılır. Bundan sonra ilaç veya cerrahi olarak tedavi şeması izlenir.
Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı ve Endoskopik cerrahi
Yenidoğan bebeklerin yaklaşık yarısında gözyaşı kanalının burun açıldığı yerde mevcut olan zarın tam açılmaması nedeniyle doğumun ilk aylarından itibaren gözde sulanma izlenebilir. Gözyaşı üretimi yenidoğanda aylar içinde arttıkça sulanma ve çapaklanma da giderek artar. Zaman zaman gözyaşı kesesinin bulunduğu burun kökünde şişlik ve kızarıklık ile karakterize gözyaşı kese iltihabı da tabloya eklenebilir. Genellikle öncelikle çocuk doktorları takibinde olan bu bebeklerde tablo çoğu zaman basit konjonktivit olarak değerlendirilir ve antibiyotikli göz damlaları ile tedavi edilmeye çalışılır. Ancak bu çoğu zaman etkili olmaz ve ilaç kesilince şikayetler devam eder. Buradaki tabloda sorun mekanik olarak gözyaşı kanalının tıkanması olduğu için göze damlatılan damla bu sorunu çözemez. Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı hastanın başvuru zamanına göre basitten zora doğru çeşitli tedavi basamakları içerir. İlk 1 yılda tablo kendiliğinden düzelme ihtimali taşıdığından dolayı daha basit yöntemler tercih edilir. Bu aşamada gözyaşı kesesi masajı ana tedavidir. Uygun masajın nasıl yapıldığı oküloplasti cerrahi uzmanı tarafından detaylıca anlatılmalıdır. Unutulmamalıdır ki hastalarda çapaklanma hep olacaktır. Çapaklanma olması göze antibiyotikli damla damlatmak için bir sebep değildir. Çapağın rengi sarı yeşil renge döndüğü zaman olaya bakteriyel enfeksiyon eklenmiş demektir. Bu zaman göz damlaları masaj tedavisine ek olarak kullanılmalıdır. Bir yaşından sonra masaj çoğu zaman yetersiz kalır. 1-2 yaş arasında hastalara sondalama, 2-4 yaş arası silikon entübasyon, daha sonra ise erişkinlerde yapılan gözyaşı kanal cerrahisi önerilir. Yapılan tüm girişimlerde ciltten kesi yapılmadan dikişsiz burun içinden gözyaşı kanal tıkanıklığı cerrahisi uygulanabilir.
Daha önce masaj tedavisi yapmama rağmen bebeğimde sulanma devam ediyor. Ne yapmalıyım?
Masaj ile gözyaşı kanal tıkanıklığının tedavisi genellikle ilk 1 yılda etkindir. Bu zamanda tedaviden cevap alınamayan çocuklarda ya daha ciddi ve oküloplastik cerrahi gerektirecek bir anatomik tıkanıklık vardır ya da masaj tedavisi uygun uygulanmıyordur. Masaj tekniğinin uygun uygulanması sonucu bu olguların yaklaşık %90'ında sulanma kaybolmaktadır. Geri kalan olgularda ise bir sonraki tedavi basamağı olan sondalama işlemi gereklidir. Sondalama her ne kadar kısa süren bir işlem gerektirse de uygun yapılması tecrübe gerektiren ve uygunsuz yapıldığında ise tüm gözyaşı kanallarının geri dönüşsüz hasarına sebebiyet verebilecek ciddi bir uygulamadır. .
Daha önce 2 defa sondalama işlemi yapılasına rağmen sulanma devam ediyor. Ne yapmam gereklidir?
Sondalama ile düzelmeyen doğumsal gözyaşı yolları tıkanıklığının tedavisinde gözyaşı yollarına silikon tüp takılması gereklidir. Bu cerrahi işlem endoskopik yolla yüksek çözünürlüklü kameralar eşliğinde burun içinden yapılan bir işlemdir. Burun içi görüntüleme yöntemlerini gelişmesi ile oküloplastik cerrahlar tarafından uygulanan bu cerrahi müdahaleden tüm gözyaşı yollarından iletilen ince bir tüp ile tüm gözyaşı kanalı onarılır. Tüp yaklaşık 3 ay gözde kalır ve poliklinik şartlarında tekrar anestezi gerekmeden çekilir. Tüm işlemler burunda dikişsiz ameliyatla yapılır, yüzde herhangi bir iz oluşturulmaz.
Daha önce çeşitli tedaviler yapılmasına rağmen çocuğumda göz sulanması devam ediyor. Sorun nasıl çözülebilir?
Nadiren kanal tıkanıklığını düzeyi ciddi seviyededir ve daha önce anlatılan tedavi basamakları yetersiz kalır. Bu gibi durumlarda artık çocuğun kendi gözyaşı kanalından vazgeçilerek gözyaşını buruna ulaşabilmesi için alternatif bir yol açılır. Bu işlem burundan endoskoplarla yapılabileceği gibi travma, doğumsal üst gözyaşı yollarının tıkanıklığı gibi olgularda dışarıdan cilt kesisi ile de yapılabilir.
Edinsel gözyaşı kanal tıkanıklığı ve Endoskopik cerrahi
Edinsel gözyaşı kanal tıkanıklığının en sık bulgusu gözde sulanmadır. Sulanma başlangıçta soğuk havalarda, rüzgarlı havalarda daha belirgin olabilir. Ancak tıkanıklığın derecesi arttıkça neredeyse kişi elinde mendille devamlı gözünü siler şekilde devamlı göz sulanması oluşur. Göz sulanması devam ettikçe enfeksiyona zemin hazırlar ve tıkanıklığın bulunduğu gözyaşı kesesinde iltihaplanmaya ve ileri tablolarda apse gelişimine sebep olarak ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. Çoğu olguda daha önce olduğu muayene sonucu antibiyotikli göz damlası kullanım öyküsü mevcuttur. Unutulmamalıdır ki, gözyaşı kanal tıkanıklığını sebebi mekaniktir ve damlalar bu tıkanıklığı açmaz. Damla kullandıkça bulgular bir miktar düzelir gibi olsa da, damla kesilince ana problem devam ettiği için şikayetler tekrarlar, bunun yanında gereksiz antibiyotik kullanımına bağlı şikayetler oluşabilir. Gözyaşı kanal tıkanıklığı bayanlarda erkeklere göre daha sık izlenir. Bunun sebebi, bayanların gözyaşı kanalları erkeklere göre daha dardır. Gözyaşı kanal tıkanıklığını çoğunlukla belirgin bir sebebi yoktur. Yemek, içmek, kullanılan makyaj ürünleri gibi sebepler çoğu zaman ana sebep değildir. Ancak kullanılan bazı kanser ilaçları, bazı göz tansiyon ilaçları, sistemik cilt hastalıkları bu tabloya sebep olabilir. Bunun yanında travma, trafik kazası gibi gözyaşı yollarına gelen darplar Türkiye'de önemli bir sebeptir. Bu olgularda tedavi cerrahidir. Cerrahi tedavi seçenekleri ise oldukça fazladır. Gözyaşı kanalları göz kapaklarından başlar ve burun boşluğumuza kadar uzanan 1-4 mm kalınlığında tüp ve keseden oluşan bir yoldur. Bu yollardaki tıkanıklığının yerine ve derecesine göre tedavi şekli değişmektedir. Çoğu olguda ciltten herhangi bir kesi yapmadan dikişsiz yöntemlerle gözyaşı kanal tıkanıklığı endoskopik görüntüleme yöntemleriyle burundan girilerek tedavi edilebilmektedir.
Edinsel gözyaşı kanal tıkanıklığı ve Endoskopik cerrahi
Gözyaşı kanal tıkanıklığı ameliyatında kaç gün işimden geri kalırım?
Ameliyatın şekline göre ameliyat sonrası iyileşme süreci değişiklik göstermektedir. Dışarıdan cilt kesisi ve dikişli ameliyat için bu süre ortalama 7-10 gündür. Endoskopik yöntemle burundan yapılan dikişsiz ameliyatta bu süre yaklaşık 2-3 gündür. Ancak her türlü ameliyatta zorunlu olmadıkça 1 hafta istirahat edilmesi önerilir.
Gözyaşı kesesi ameliyatı anestezisi nasıl olmaktadır?
Gözyaşı kesesi ameliyatı lokal veya genel anestezi alında yapılabilir. Her iki anestezi yönteminin de kendine göre avantaj ve dezavantajı vardır. Lokal anestezinin avantajı göz hastalığı nedniyle diğer organlarına ilaç verilmeden ameliyat olması, anestezinin oluşturduğu uyanma süresinin bulunmamasıdır. Bunun yanında bazı hassas yapıdaki hastalar ameliyat esnasında uyanık olma hissinden rahatsız olabilmektedir. Genel anestezinin avantajı hastalar ameliyat sırasında uyudukları için cerrahiye ait bir süreci hiç yaşamamaktadır. Diğer taraftan anesteziye bağlı uyanma süreci yaşamaktadırlar.
Mevcut diğer rahatsızlıklarım, şeker, tansiyon, kalp hastalığım gözyaşı kesesi ameliyatını nasıl etkiler?
Mevcut hastalıkları kontrol altında bulunması ameliyatın başarısı ve ameliyatta kullanılacak genel anestezi için önemlidir. İlaçların düzenli kullanılması gereklidir. Aspirin, Kumadin gibi kan sulandırıcılarının kullanımı ise ameliyat esnasında kanama miktarını arttıracağı için sakıncalıdır. Bu nedenle bu gibi ilaçların ameliyattan en az 10 gün önce doktor önerileri doğrultusunda kesilmelidir.
Gözyaşı kesesi iltihapları
Gözyaşı kesesi burun kökü ile gözün iç kenarının birleştiği yerde bulunur. Normal koşullarda gözyaşı kesesi bir su pompası gibi davranıp gözyaşını buruna doğru aktarır. Bundan dolayı ağladığımız zaman burnumuz akar. Gözyaşı kesesinin buruna açılan kanalı tıkandığı zaman gözyaşı yolları tıkanıklığına bağlı gözyaşı buruna açılamaz ve göz sulanması izlenir.
Ancak bu tablo göz sulanması dışında daha ciddi bir tabloya da yol açabilir. Gözyaşı kesesi içindeki sıvı boşalmadıkça enfeksiyona sebep olur. Bu süreçte kese şişer ve burun kökünde kızarıklık ve şişlik oluşur. Gözyaşı kesesi iltihabı ameliyatın başarısını, görsel fonksiyonları olumsuz etkiler ve mutlak düzeltilmesi gereklidir. Bu aşamada ağızdan veya damardan antibiyotik verilerek enfeksiyonla mücadele edilir. Akut dönem geriledikten sonra gözyaşı kesesi tıkanıklığına bağlı ameliyat yapılır.
Gözyaşı kesesi iltihapları ile ilgili en sık sorulan 3 soru.
1. Gözyaşı kanal tıkanıklığında her zaman gözyaşı kesesi iltihabı olur mu?
Hayır. Ancak bu risk her zaman vardır ama zamanı ve şekli öngörülememektedir. Gözyaşı kesesi ameliyatının başarısını kesede gelişen iltihap atakları olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle hiç iltihaplanma olmadan bu ameliyatı uygulamak daha iyi cerrahi sonuçlar için gereklidir. Göze uygulanan damla tedavileri ile gözyaşı kanal tıkanıklığı düzelmez, bu tedavi sürecini gereksiz uzatır ve tedavi koşullarını olumsuz etkiler.
2. Gözyaşı kesesi iltihabı kanal ameliyatı olduktan sonra tekrarlar mı?
Gözyaşı kanal tıkanıklığına bağlı cerrahi düzgün yapılmış ve cerrahisi başarılı ise tekrarlamaz. Ancak başarısız kanal cerrahileri sonucu tekrarlama sıklıkla görülür.
3. Gözyaşı kanal tıkanıklığı ameliyatı kese iltihabı varsa ne zaman yapılır?
İdeal şartlarda kese iltihabı geçtikten sonra bu ameliyatın yapılması uygundur. Ancak bazı koşullarda bu iltihabi tablo gerilemez ve bu şartlarda ameliyata girmek gerekebilir. Bu ameliyat için endoskopik girişimin tercih edilmesi avantajlı olmaktadır.
Gözyaşı kanalı ve kanalikülün travmatik kesileri cerrahisi
Ülkemizde gözyaşı yolları kapak kesileri sıklıkla göz kapağı travmaları ile oluşmakladır.
Gözyaşı kanalının travmatik kesileri ülkemizde genellikle künttravmalar, trafik kazaları veya daha önce geçirilen kapak cerrahileri sonrası olabilir. Bu gibi durumlarda kapak kesisinin onarımı durumunda mutlaka acil olarak gözyaşı kanalı kanalikül kesisinin de onarılması gereklidir. Aksi taktirde kişi göz sulanması şikayetini ömür boyu çekecek ve bunu düzeltmek için ömür boyu bir tüp taşımak zorunluluğunda kalacaktır. Bu zor süreci engellemek için kanalikül kesisinin erken dönemde cerrahi olarak düzeltilmesi gereklidir. Bunun için gözyaşı yolları ve kapak cerrahisi ile ilgili oküloplastik cerrahi uzmanı göz yaşı yollarına geçici tüp takarak onarım uygulamaktadır. Tüp 3-6 ay sonra çıkarıtlır.
Gözyaşı kanalı ve kanalikülün travmatik kesileri cerrahisi ile ilgili en sık sorulan 3 soru:
1. Kapak kesisi sonrası gözyaşı kanalını kanalının da kesildiğini nasıl anlarız?
Bu kesiyi hastalar anlayamaz. Ancak kapak kesisi ne kadar buruna doğru yakın ise bu risk daha fazladır. Muayene sırasında oküloplastik cerrahi doktorunun ortaya çıkartacağı bir bulgudur.
2. Kapak kesisi hastanede onarıldı ama gözyaşı kanalı onarılmadı. Şimdi gözüm devamlı sulanıyor. Ne yapmalıyım?
Kapak kesisi onarımı sonrası göz sulanmasının çeşitli sebepleri mevcuttur. Bunlar erken dönemde kapak kesi onarımı sırasında kullanılan dikiş materyallerinin göze temas etmesi sonucudur. Eğer dikiş materyali (sütürler) uygunsuz bir şekilde göze batıyorsa göz enfeksiyon riski mevcuttur ve dikişlerin alınması gerekir. Bunun yanında kapak kesisi tamiri sırasında kapak şekil bozukluğu gelişmiş ve kapak içe doğru veya dışarı doğru dönmüş olabilir. Bu şekil bozuklukları da göz sulanması yapabilir. Bunun yanında kanalikül (gözyaşı yolları) kesilmiş ve kapak kesisi tamiri sırasında onarımı gözden kaçmış olabilir. Buna bağlı bir sulanma varsa kalıcı tüp takılması gerekebilir.
3. Gözyaşı yolları kesisinde mutlaka tüp takılması gerekir mi?
Evet. Tüp mutlaka takılmaktadır ve 3-6 ay sonra çıkartılılır.
Endoskopik gözyaşı kanalı cerrahisi
Gözyaşı yolları kanal tıkanıklığı bulunan çocuk ve erişkinlerde göz hekimleri tarafından sıklıkla burun kökünde cilt kesilerek ile yapılmakta ve bu kesi dikilmektedir. Bu tekniğin başarılı sonuçlarına rağmen yüzde kalan iz çoğu hastada sosyal hayatı, iş hayatını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle özellikle sosyokültürel seviyesi yüksek hastalar yüzünde iz bırakmayan bir gözyaşı kanal cerrahisini araştırmaktadır. Bu istemi günümüzde yüksek başarı oranıyla karşılayan yöntem endoskopik burundan yapılan gözyaşı kanal tıkanıklığı ameliyatıdır. Bu teknikle ciltte kesi yapılmaz ve dikiş kullanılmaz. Bu nedenle yüzünüzde ameliyata bağlı bir iz oluşmaz. Bu teknik için bu ameliyatın eğitimini almış oküloplastik cerrahi uzmanı gözyaşı yollarınızı ve burun içini detaylı muayene etmeli ve bu tekniğe uygun olup olmadığınızı değerlendirmelidir.
Endoskopik gözyaşı kanalı cerrahisi
Burun içinden yapılan ameliyatın başarısı nasıldır?
Bu cerrahi tekniğin başarısı %95'in üzerindedir. Ancak bu cerrahinin yüksek başarısının temelinde iyi bir göz, gözyaşı yolları ve burun muayenesinin olduğu unutulmamalıdır. Öncelikle bu ameliyat için göz doktoru tarafından uygun anatomik ve patolojik bulgular irdelenmeli ve tekniğin başarısı değerlendirilmelidir.
Endoskopik gözyaşı kanal tıkanıklığı yüzde herhangi bir iz bırakır mı?
Hayır. Bu teknikte cilt kesisi yapılmadığından dolayı dikiş de kullanılmaz. Bu nedenle yüzünüzde bir iz kalmaz. Bu nedenle bayan hastalar, işi nedeniyle çehrelerinde kalıcı iz kalmaması gereken kişiler (örn. Polisler, sanatçılar vs.) bu tekniği tercih etmektedir.
Endoskopik gözyaşı kanal tedavisi nedeniyle kaç gün işimden uzak kalırım?
Genellikle 5 gün sonra hasta işine başlamaktadır. Ancak ameliyattan ertesi gün zorunlu olduğu için işe başlayan hastalar da olmaktadır. Ancak bu ameliyattan sonra ortalama 5-7 gün istirahat önerilmektedir.
Lazerle gözyaşı kanalı cerrahisi
Gözyaşı kanal tıkanıklığı tedavisinde son yıllarda popülerize olan diğer bir yöntem de diodlazer enerjisi kullanılarak kanal tıkanıklığının açılmasıdır. Bu teknikle de cilde herhangi bir kesi yapılmadan iz kalmadan dikişsiz tedavi şansı mevcuttur. Bu teknikle de %80 civarında başarı elde edilmektedir. Bu cerrahinin başarısını etkileyen faktörlerin iyi değerlendirilerek uygulanması başarıyı artırmaktadır. Öncelikle oküloplastik cerrahi doktoru tarafından detaylı göz, gözyaşı yolları ve burun muayenesi gereklidir. Uygun hasta seçimi ve uygun cerrahi teknik ameliyat sonucunu olumlu etkilemektedir.
Lazerle gözyaşı kanal tıkanıklığı tedavisi başarısını neler etkiler, her gözyaşı kanal tıkanıklığı olan hasta bu ameliyatı olabilir mi?
Lazerle gözyaşı kanal tıkanıklığı cerrahisinde başarı öncelikle detaylı gözyaşı yolları ve burun muayenesi sonucu irdelenmelidir. Her hasta lazerle gözyaşı kanal ameliyatı olacak diye bir kural yoktur. Hatta uygun olmayan gözlerde yapılan yanlış ameliyatlar görme kaybına kadar giden ciddi göz problemlerine yol açabilmektedir. Bunun için bu konuda deneyimli oküloplastik cerrahi uzmanının değerlendirmesi önemlidir.
Lazerle gözyaşı kanal tıkanıklığı ameliyatı nasıl yapılır, iz bırakır mı?
Bu cerrahi bir milimetrenin yaklaşık yarısı kalınlığındaki uçlar aracılığı ile diod lazer enerjisi kullanılarak uygulanır. Burada gözyaşı kanallarından girilerek tıkalı alana lazer uygulanır. Ciltte herhangi bir kesi ve dikiş kullanılmadığı için iz kalmaz.
Daha önce lazerle gözyaşı kanal tıkanıklığı ameliyatı oldum. Gözümde sulanma devam ediyor. Ne yapmalıyım?
Ameliyat sonrası sulanma erken evrede olabilir. Bu dönemde doktorunuzun size önerdiği ilaçları kullanınız. Eğer sulanma geç dönemde devam ediyor ise gözyaşı yollarına yönelik detaylı inceleme gereklidir.
